ကမာၻ႕ဘာသာေရးအဖြဲ႕ႀကီးမ်ား အေၾကာင္းအက်ဥ္း (ေမာ္မြန္)

/ Peter Lwin
၀ါရွင္တန္ဒီစီ ဧရိယာရွိေမာ္မြန္ဗိမၼန္

၀ါရွင္တန္ဒီစီ၊ ဗာဂ်ီးနီးယား ႏွင့္ေမရီလင္း  ျပည္နယ္ မ်ားတြင္ ေနထိုင္သူမ်ား အတြက္ ဟိုင္းေ၀း အမွတ္ ၄၉၅ ၿမိဳ႕ပတ္လမ္းမ ႀကီး၏ တစ္ခုေသာ တစ္ေနရာ၊  အုပ္အုပ္ဆိုင္းဆိုင္း သစ္ေတာအုပ္ကေလးတစ္ခု၏ အထက္တြင္ ႀကီးက်ယ္ခန္းနားလွေသာ ေမာ္မြန္တို႔၏ ဗိမၼန္ေတာ္ႀကီးတစ္ခု ငြားငြားစြင့္စြင့္ေထာင္တက္ေနသည့္ျမင္ကြင္းမွာ အထူးအဆန္းေတာ့မဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္သူတို႔ အေျခခံယံုၾကည္ျခင္းျဖစ္ေသာ ဘုရားသခင္သည္တခ်ိန္တခါကလူသားျဖစ္ျခင္း၊ ေယရႈသည္ ဘုရားႏွင့္ မယ္ေတာ္မာရိဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ေမြးဖြားလာျခင္း၊ ေယရႈ ဒုတိယအႀကိမ္ အေမရိကတိုက္ေပၚတြင္ ေမြးဖြါးခဲ့ဘူးျခင္း စေသာ ယံုၾကည္ျခင္း ႏွင့္ ထိုဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အျခားအျခားေသာ အရာတို႔ကို သိရွိသူ အလြန္နည္းေသးသည္ဟု ထင္မိပါသည္။

အဓိကပုဂိၢဳလ္ (၀ါ) ပေရာဖက္မ်ား
Joseph Smith (1805 – 1844) ေမာ္မြန္ဘာသာ ကိုစတင္တည္ေထာင္သူျဖစ္ၿပီး ၁၈၃၀ ခုႏွစ္တြင္ နယူးေယာက္ ျပည္နယ္၊ Palmyra ၿမိဳ႕၌ ေမာ္မြန္ဘာသာေရးကိုစတင္ခဲ့သည္။
Brigham Young (1801 – 1877) Joseph Smith ၏ အရိုက္အရာကို ဆက္ခံခဲ့သူျဖစ္ၿပီး ေမာ္မြန္အသင္းေတာ္၏ ဒုတိယေျမာက္ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ president ျဖစ္သည္။
Ezra Taft Benson (1899 –  1994) အေမရိကန္သမၼတ အိုက္စင္ေဟာင္၀ါ လက္ထက္တြင္ စိုက္ပ်ဳိးေရး၀န္ႀကီး တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္ၿပီး ေမာ္မြန္ဘာသာေရး၏ ၁၃ ေယာက္ေျမာက္ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ (president) ျဖစ္သည္။

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း။
ေမာ္မြန္အသင္းေတာ္ (Mormon Church) သို႔မဟုတ္ The Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints ဟုေခၚေသာအသင္းေတာ္တြင္ ယံုၾကည္သူ အသင္းသား 11 million ႏွင့္ 12 million ၾကားရွိသည္။ တစ္ခ်ဳိ႕ online source မ်ားတြင္မူ 10.6 to 12.2 million ခန္႔ရွိသည္ဟုဆိုသည္။

၁၈၂၀ ခုႏွစ္တြင္ Joseph Smith သည္ နယူးေယာက္အထက္ပိုင္းျပည္နယ္ရွိ ယာေတာတစ္ခုတြင္ ေနထိုင္အသက္ရွင္ၿပီး ဘုရားတရားရိုေသကိုင္းရိႈင္းေသာ္လည္း ၀ိညာဥ္ေရးတြင္ေတြေ၀ေနေသာ၊ ဇေ၀ဇ၀ါ ျဖစ္ေနေသာ သူတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။ ထိုေခတ္ထိုအခ်ိန္တြင္ အသင္းေတာ္မ်ားအခ်င္းခ်င္းၾကား၌ သူမွန္သည္၊ ငါမွန္သည္ ဟူ၍အႀကီးအက်ယ္ျငင္းခုန္ေနၾကသည္။ Joseph သည္ ဧဖက္ ၄ း ၅ (သခင္တပါး၊ ယံုၾကည္ျခင္းတပါး၊ ဗတၱိဇံ တပါး) ကိုစြဲကိုင္လ်က္ မည္သည့္အသင္းေတာ္သည္ အမွန္ကန္ဆံုးျဖစ္သည္ကို ဥာဏ္အလင္းပညာ ႏွင့္ နားလည္ႏိုင္စြမ္းေပးပါရန္ ဘုရားသခင္ထံရိုးသားစြာဆုေတာင္းသည္ဟုဆိုသည္။ ေမာ္မြန္တို႔၏ ေျပာဆိုခ်က္အရ Joseph ထံ ေယရႈခရစ္ေတာ္ ကိုယ္ထင္ျပၿပီး မည္သည့္အသင္းေတာ္မွ မွန္ကန္ျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ မည္သည့္အသင္းေတာ္တြင္မွ မ၀င္ေရာက္ရန္မိန္႔ၾကားသြားသည္ဟုဆိုသည္။ ဆက္လက္၍ ခရစ္ေတာ္က တမန္ေတာ္ ၁၂ ပါး မရွိေတာ့သည့္ အခ်ိန္မွစၿပီး ကမာၻေပၚတြင္ အခြင့္အာဏာရေသာ စစ္မွန္သည့္အသင္းေတာ္၊ စစ္မွန္ေသာအမႈေတာ္ေဆာင္ ဟူ၍မရွိေတာ့ေၾကာင္းျမြက္ဆိုေသးသည္ဟုဆိုသည္။

Joseph Smith ႏွင့္ ေကာင္းကင္တမန္ မိုရိုနီ
Joseph  က ၁၈၂၃ ခုႏွစ္တြင္ မိုရိုနီ (Moroni) ဟုအမည္ရေသာ ေကာင္းကင္တမန္တစ္ပါး သူ႔ထံတြင္ ကိုယ္ထင္ျပသည္ဟုဆိုသည္။ ေမာ္မြန္ ဟု အမည္ရေသာ ပေရာဖက္တစ္ပါး၏ သားျဖစ္သူ မိုရိုနီ သည္ လူ႔သမိုင္းတြင္မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း မရွိေသာ ျဖစ္ရပ္တခ်ဳိ႕ကို ေရႊျဖင့္ျပဳလုပ္ေသာ အျပားမ်ားအေပၚတြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္ဟုဆိုသည္။ ဤမွတ္တမ္းထဲတြင္ ကမာၻေပၚ၌ ထြန္းကားခဲ့သည့္ ေရွးက်ေသာ လူမႈ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုမွ လူသားမ်ား အေမရိကန္ တိုက္ေျမ ေပၚသို႔ ႏွစ္ႀကိမ္ တိုင္တိုင္ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့ေသာအမႈ ျဖစ္ခဲ့ဘူးသည္။ ဤသူတို႔ကို “ကမာၻ႕အျခားတဖက္ျခမ္းမွ သိုးကေလးမ်ား” ဟုေခၚၿပီး သူတို႔ထံသို႔ သခင္ေယရႈ ျပန္လည္ေမြးဖြါးခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ေကာင္းကင္တမန္ မိုရိုနီ က ထိုေရႊျပားမ်ားကို ျမွပ္ႏွံထားသည့္ေနရာအား ေဖာ္ျပၿပီး ထိုေရႊျပားမ်ားအေပၚတြင္ “ၿပီးျပည့္စံုေသာဘုရားသခင္၏ထာ၀ရသတင္းေကာင္း The fullness of the everlasting Gospel” ရွိေၾကာင္းသူ႔အားေျပာျပသည္ ဟုဆိုသည္။ Joseph သည္ ထိုေရႊျပားမ်ားကို တူးေဖာ္ရရွိၿပီး ေရွးေခတ္စာ (ရုပ္ပံုစာ) တစ္မ်ဳိးျဖင့္ေရးသားထားသည္ဟုဆိုသည္။ Joseph က ထိုစာေပေရးသားနည္းကို “Reform Egyptian” ဟု အမည္ေပးထားသည္။ ဆက္လက္ၿပီး “Urim” ႏွင့္ “Thummim” ဟု Joseph ကအမည္ေပးထားေသာ ေက်ာက္ျပား ႏွစ္ျပားကိုအသံုးျပဳ ကိုးကားၿပီး ထို Reform Egyptian စာေပကိုနားလည္၊ ဖတ္ရႈႏိုင္ခဲ့ပါသည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုေရႊျပားကိုဖတ္ရႈဘာသာျပန္ထားေသာ “The book of Mormon” ကို ၁၈၃၀ ခုႏွစ္တြင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

Polygamy ေခၚတစ္လင္တစ္မယား စနစ္ႏွင့္ေသြျဖည္ကာ မိန္းမအေျမာက္အမ်ားကို ယူႏိုင္ခြင့္ရွိေသာ အသစ္ေမြးဖြားလာသည့္ ဤဘာသာေရးသစ္အေပၚ မယံုမၾကည္မႈမ်ား၊ ျငင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈမ်ား သည္လည္းအရိႈရိႈေပၚလာသည္။ Joseph ႏွင့္ေနာက္လုိက္အေပါင္းအပါမ်ားသည္ နယူးေယာက္မွ အျခားျပည္နယ္မ်ားသို႔ တစ္ေနရာၿပီး (New York to Ohio to Missouri, then to Illinois) တစ္ေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕သြားၾကသည္။ ဤကာလ ( ၁၈၃၀ မွ ၁၈၄၀ ႏွစ္လြန္မ်ားအထိ) မ်ားအတြင္း Joseph သည္ ဘုရားသခင္သူ႔အား ဗ်ာဒိတ္မ်ားစြာျမင္ေစသည္ဟုဆိုသည္။ ထိုဗ်ာဒိတ္အားလံုးတို႔အား ေပါင္း၍ Mormon Holy book, Doctrines and Covenants ဟုေခၚေသာ ေမာ္မြန္က်မ္းစာအုပ္ျဖစ္ေပၚလာသည္။

၁၈၄၄ ခုႏွစ္တြင္ အီလီႏိြဳက္ ျပည္နယ္ နာအိုဗို (Nauvoo) ၿမိဳ႕တြင္ Joseph သည္ အဖမ္းခံရကာ ေသနပ္ျဖင့္ အျပန္အလွန္ပစ္ခတ္ တိုက္ခိုက္ျခင္းျဖစ္ပြါးၿပီး ေသနပ္မွန္ ေသဆံုးခဲ့သည္။ Brigham Young ဆိုသူက သူ၏အရိုက္အရာကို ဆက္ခံၿပီး ၁၈၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ယူတား ျပည္နယ္ Salt Lake City သို႔ တစ္ဖြဲ႕လံုးေျပာင္းေရႊ႕ သြားၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး ယေန႔တိုင္ေအာင္ Salt Lake City ၿမိဳ႕သည္ ေမာ္မြန္အဖြဲ႕၏ ဌါနခ်ဳပ္ရံုးစိုက္ရာ ၿမိဳ႕ျဖစ္ခဲ့သည္။

အေျခခံယံုၾကည္ခ်က္မ်ား
ေမာ္မြန္ တို႔ယံုၾကည္ေသာ သမိုင္း ႏွင့္ သီအိုရီ မ်ားသည္ ေမာ္မြန္ဘာသာ၀င္ မဟုတ္ေသာသူမ်ားအတြက္ အလြန္ထူးဆန္းေသာအရာမ်ားခ်ည္းျဖစ္သည္။ ေမာ္မြန္ဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ ကယ္တင္ျခင္းရရန္အတြက္ ႏွစ္ျခင္းခံရန္လိုအပ္သည္။ ေသလြန္ၿပီးေသာသူမ်ားသည္လည္း သူ၏ေနာက္ေၾကာင္းရာဇ၀င္ကို အေသးစိတ္ျပန္လည္သံုးသတ္ၿပီး ႏိုးၾကားေသာေမာ္မြန္အသင္းသားစစ္စစ္ဟုတ္မဟုတ္၊ ေမာ္မြန္အသင္းသားမဟုတ္သူမ်ားအား အကူအညီေပးသူ ဟုတ္မဟုတ္စသည့္အခ်က္မ်ားအေပၚတြင္မူတည္ၿပီး ေသလြန္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ျခင္းေပးႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္ Proxy Baptism ဟုေခၚသည္။

ေမာ္မြန္အသင္းေတာ္သည္ေအာ္သိုေဒါ့ (Orthodox) အသင္းေတာ္မ်ားကို အက်င့္ပ်က္ယိုယြင္းေသာ အသင္းေတာ္ မဟုတ္ဘဲ ၿပီးျပည့္စံုျခင္းမရွိေသာ အသင္းေတာ္ျဖစ္သည္ဟု ျမင္သည္။ ခရစ္ယာန္မ်ား၏ ၿပီးျပည့္စံုျခင္းမရွိေသာ ယံုၾကည္ျခင္း(၀ါ) သတင္းေကာင္းGospel ကို ေမာ္မြန္တို႔က “Great Apostasy” ဟုေခၚၿပီး၊ သခင္ေယရႈ Joseph ထံသို႔ ကိုယ္ထင္ျပၿပီးဗ်ာဒိတ္ေတာ္ေပးသည့္ အခါက်မွ ၿပီးျပည့္စံုျခင္းသို႔ ေရာက္သည္ဟုယံုၾကည္သည္။ ေမာ္မြန္အသင္း၀င္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ေယရႈခရစ္ကို ယံုၾကည္လက္ခံသူ တို႔အား ခရစ္ယာန္မ်ားျဖစ္သည္ဟု လက္ခံၿပီး ဘုရားသခင္၏ လမ္းျပဦးေဆာင္မႈကို ခံယူႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္။

ေမာ္မြန္ဘာသာေရးတြင္ ဓမၼ၀န္ေဆာင္ချဖင့္ အမႈေတာ္ေဆာင္ေသာ ဓမၼ၀န္ေဆာင္ ဟူ၍ မရွိပါ။ အသင္းေတာ္၏ လုပ္ငန္းအားလံုးကို အသင္းသားမ်ားက လုပ္အားေပးလုပ္ေဆာင္သည္။ ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ျခင္းအစီအစဥ္အားလံုးကိုလည္း အသင္းသားမ်ားအားလံုး သူ႔ေနရာႏွင့္သူ ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို အသင္းေတာ္၏ လုပ္ငန္းအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ပါ၀င္ခြင့္ေပးထား ေသာ္လည္း ဘုန္းႀကီး (Priesthood) အျဖစ္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ျခင္းခံရေသာ၊ အသင္းေတာ္အေပၚ သစၥာရွိေသာ အမ်ဳိးသားမ်ားကိုသာ ပါ၀င္အသံုးေတာ္ခံခြင့္ေပးသည္။ Joseph Smith ေသဆံုးၿပီးေနာက္တြင္ သူ၏ အရိုက္အရာကို ဆက္ခံသူ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ (၀ါ) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး (president)ေပါင္း ၁၄ ဦးရွိၿပီျဖစ္သည္။ ထိုသူမ်ားကို ဘုရားသခင္ခန္႔ထားေတာ္မူေသာ ပေရာဖက္ ႀကီးမ်ားျဖစ္သည္ဟု ခံယူၿပီး ၄င္းတို႔ေအာက္တြင္ contemporary apostles ဟုေခၚေသာ ေခတ္သစ္တမန္ေတာ္မ်ားျဖင့္ အသင္းေတာ္ကို ဖြဲ႕စည္းထားသည္။

ဘုရားသခင္အေပၚအျမင္
ဘုရားသခင္ကို “Heavenly Father” ဟုေခၚၿပီး၊ သူသည္ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုးကဲ့သို႔ပင္ လူသားတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့သည္ဟုယံုၾကည္သည္ (Heavenly Father, also known as Elohim was once a man)။ ဤျဖစ္စဥ္ကို “theois” ဟုေခၚၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္လည္း သခင္ေယရႈ၏ ကူညီမစမႈ (assistant) ႏွင့္ တန္ခိုးေတာ္ ျဖင့္ တစ္ေန႔ သူကဲ့သို႔ျဖစ္ႏိုင္သည္ ဟုယံုၾကည္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေမာ္မြန္ဘာသာကို ဘုရားသခင္တစ္ပါးတည္းကိုသာ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ေသာ monotheistic မ်ားမဟုတ္ဘဲ ဘုရားမ်ားကို ယံုၾကည္လက္ခံေသာ polytheistic မ်ားျဖစ္သည္ဟုေျပာႏိုင္သည္။

Joseph Smith ၏ Gospel Doctrine တြင္ ဘုရားသခင္သည္ လူသားမ်ားကဲ့သို႔ အေသြးအသားႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသူျဖစ္သည္ဟုေဖာ္ျပထားၿပီး၊ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ဘုရားသခင္အား သံုးပါးတစ္ဆူ အျဖစ္လက္မခံဘဲ ခမည္းေတာ္၊ သားေတာ္ ႏွင့္ သန္႔ရွင္းေသာ၀ိညာဥ္ေတာ္တို႔သည္ ဘုရားမ်ား အသီးသီးျဖစ္ၾကသည္ဟုဆိုသည္။

ေမာ္မြန္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္ သန္႔ရွင္းေသာ၀ိညာဥ္ေတာ္ကို Holy Ghost ဟု ေခၚၿပီး ေကာင္းေသာလူသားတိုင္း Holy Ghost ၏ရွိျခင္းကို ခံစားႏိုင္ေသာ္လည္း ႏွစ္ျခင္းခံၿပီး ေမာ္မြန္ဘုန္းႀကီးမ်ား၏ ေကာင္းႀကီးေပးျခင္းခံရေသာ သူမ်ားသာ အသက္တာတစ္ေလွ်ာက္လံုး Holy Ghost ၏ လမ္းျပပို႔ေဆာင္ျခင္းကို ရရွိသည္ဟုယံုၾကည္သည္။

ေသျခင္း၏အျခားတဖက္
ေမာ္မြန္ဘာသာ၀င္မ်ား၏ယံုၾကည္ျခင္းတြင္ ေသျခင္း၏အျခားတဖက္တြင္ ျပန္လည္ရွင္ျပန္ထေျမာက္ျခင္း ရွိသည္၊ တရားစီရင္ျခင္း ေန႔ ရွိသည္ ထိုေန႔တြင္ အျပစ္ေပးျခင္းႏွင့္ ဆုေပးျခင္းရွိသည္ဟုယံုၾကည္သည္။ ေသလြန္ၿပီးေရာက္ရမည့္ေနရာ အဆင့္ သံုးဆင့္ ရွိသည္ဟုယံုၾကည္သည္။ အျမင့္ဆံုးေနရာကို Celestial kingdom ဟုေခၚၿပီး ဘုရားသခင္ႏွင့္ ေမာ္မြန္ဘာသာကို ကိုင္းရိႈင္းစြာ ယံုၾကည္လက္ခံခဲ့သူမ်ားအတြက္ျဖစ္သည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုေနရာတြင္ မိမိတို႔ အသီးသီး၏ အဆင့္သည္ ကမာၻတြင္ရွိစဥ္က အဆင့္/ရာထူးအတိုင္းျဖစ္မည္ (Doctrine and Covenants 130:2)။ ဒုတိယအဆင့္ကို terrestrial kingdom ဟုေခၚၿပီး၊ ၿပီးျပည့္စံုသည့္ သတင္းေကာင္း (ေမာ္မြန္က်မ္းစာ) ကိုလက္မခံ၊ မယံုၾကည္၊ မက်င့္သံုးခဲ့ေသာ ခရစ္ယာန္မ်ားအတြက္ ထာ၀ရလိပ္စာျဖစ္သည္ ဟုဆိုသည္။ အနိမ့္ဆံုးေသာ ေနာက္တစ္ဆင့္ကို telestial kingdom ဟုေခၚၿပီး အျပစ္ရွိသူမ်ား၊ ေသသည္အထိေနာင္တမရသူမ်ား ေရာက္မည့္ေနရာျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။ ဆိုးသြမ္း ၍ေကာက္က်စ္ေသာသူမ်ား လူဆိုးသူဆိုးမ်ားသည္ ဤ အဆင့္ သံုးဆင့္၏ အျပင္ အေမွာင္ေလာက outer darkness သို႔ေရာက္မည္ဟုဆိုသည္။

ေမာ္မြန္တို႔ႏွင့္ပတ္သက္ေသာသိမွတ္ဖြယ္ရာအခ်ဳိ႕
  • ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ အစၥေရးလ္ လူမ်ဳိး (The lost tribe of Israel) သည္ အေမရိကတိုက္ေပၚသို႔ ဘီစီ ၆၀၀ ခန္႔ တြင္ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ၾကသည္။ ေအဒီ ၃၄ ခန္႔တြင္ သခင္ေယရႈသည္ ဤ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ အစၥေရးလ္ လူမ်ဳိးမ်ားထံတြင္ျပန္လည္ေမြးဖြါးသည္ ဟုယံုၾကည္သည္။
  • သခင္ေယရႈႏွင့္ စာတန္မာရ္နတ္တို႔သည္ ယခင္က ညီအစ္ကိုမ်ားျဖစ္ခဲ့သည္။ ဘုရားသခင္၏ သားမ်ားျဖစ္ၿပီး ေယရႈအား ခမည္းေတာ္က ေလာက၏ ကယ္တင္ရွင္အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ေသာအခါ စာတန္သည္ စိတ္ဆိုးၿပီး ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္သူျဖစ္သြားသည္။
  • ေမာ္မြန္ဘာသာေရးကိုင္းရိႈင္းသူအသင္းသားတိုင္းသည္ အသင္းေတာ္၏ အခ်ိန္ျပည့္မီရွင္အစီအစဥ္ (Full time mission) တြင္ ပါ၀င္ဆက္ကပ္ၾကၿပီး ၁၈ လ မွ ၂၄ လ ခန္႔အထိပါ၀င္ၾကသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္တြင္ဆက္ကပ္ၾကေလ့ရွိၿပီး အိမ္တိုင္ယာေရာက္ေဟာေျပာေသာစနစ္ (door to door evangelism) ျဖင့္ ဧ၀ံေဂလိျပဳလုပ္ၾကသည္။ သစၥာရွိေသာအသင္းသားတိုင္း မိမိ၀င္ေငြ၏ ဆယ္ဘို႔တစ္ဘို႔ကို မွန္မွန္အသင္းေတာ္သို႔ ေပးသည္။ အရက္ေသစာေသာက္သံုးျခင္းႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကိုလည္း တင္းၾကပ္စြာတားျမစ္သည္။ ကာဖိန္းဓါတ္ပါေသာ အစားအေသာက္မ်ားကိုလည္းတားျမစ္သည္။
  • Ward သို႔မဟုတ္ Branch ဟုေခၚေသာ တနဂၤေႏြေန႔တိုင္း ၀တ္ျပဳျခင္းအစီအစဥ္ျပဳလုပ္သည့္ ေနရာမ်ား ကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံရွိ ၿမိဳ႕ကေလးမ်ားအားလံုးလိုလိုတြင္ရွိၿပီး ၀တ္ျပဳစည္းေ၀းျခင္း အစီအစဥ္သည္ မိနစ္ ၆၀ မွ ၇၅ မိနစ္ခန္႔ၾကာေလ့ရွိသည္။ လူစိမ္းသူစိမ္းမ်ားကို ျပဴျပဴငွါငွါ ႀကိဳဆိုေလ့ရွိၿပီး ထို၀တ္ျပဳအစီအစဥ္ကို Sacrament meeting ဟုေခၚသည္။ ဤအစီအစဥ္တြင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဓမၼသီခ်င္း (Hymn) သီဆိုျခင္း၊ ဆုေတာင္းျခင္း ႏွင့္ sacrament (communion) ျပဳလုပ္ျခင္းမ်ားပါ၀င္ၿပီး  ၂ ႀကိမ္ သို႔မဟုတ္ ၃ ႀကိမ္ တိုက္တြန္းခြန္အားေပးျခင္းအစီအစဥ္ (short message) ကို တာ၀န္ေပးခံရေသာ အသင္းသားမ်ားမွ ပါ၀င္ဆက္ကပ္သည္။
  • ေမာ္မြန္တို႔၏ ဗိမၼန္ေတာ္ (Temple) ဟုေခၚေသာ အေဆာက္အဦသည္ ကမာၻအႏွံ႕ ၁၀၀ ခန္႔ ရွိၿပီး ဤ ဗိမၼန္ႀကီးထဲတြင္ ေမာ္မြန္ယံုၾကည္ျခင္း (Mormon Doctrine) တို႔ကိုသင္ၾကားပို႔ခ်ျခင္း၊ လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္း၊ ႏွစ္ျခင္းေပးျခင္း ႏွင့္ ေသလြန္ၿပီးေသာသူတို႔ကို ႏွစ္ျခင္းေပးျခင္း (Proxy Baptism) တို႔ကိုျပဳလုပ္သည္။
  • ေမာ္မြန္တို႔သည္ တမန္ေတာ္၀ထၳဳထဲတြင္ေဖာ္ျပေသာ သခင္ေယရႈ၏ အသင္းေတာ္ အစစ္အမွန္သည္ သူတို႔အသင္းေတာ္သာျဖစ္သည္ဟုခံယူသည္။
  • ေမာ္မြန္တို႔၏ယံုၾကည္ျခင္းတြင္ လူသားအားလံုးသည္ ေလာကတြင္ မေမြးဖြားခင္ကတည္းက ၀ိညာဥ္အေနျဖင့္ ရွိႏွင့္ၿပီးသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုယခင္ဘ၀ ၀ိညာဥ္မ်ားသည္ Heavenly Father ႏွင့္  Heavenly Mother တို႔၏ ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ၀ိညာဥ္အေနျဖင့္ေမြးဖြါးခဲ့သူမ်ားျဖစ္သည္။ James Talmadge ေရးေသာ A Study of the Articles of Faith စာအုပ္တြင္ ဘုရားသခင္သည္တခ်ိန္တခါက လူသားျဖစ္ခဲ့သလို၊ ကၽြႏ္ုပ္သည္လည္းေနာင္တြင္ ဘုရားျဖစ္ႏိုင္သည္ ဟုေဖာ္ျပထားသည္။
  • ေမာ္မြန္ဘာသာ၀င္တို႔သည္ သခင္ေယရႈကို သန္႔ရွင္းေသာ၀ိညာဥ္ေတာ္အားျဖင့္ ပဋိသေႏၺတည္ ျခင္းကို လက္မခံဘဲ၊  ဘုရားသခင္ (Father God, Elohim) ႏွင့္ ေမရီ တို႔၏ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ပဋိသေႏၺတည္သည္ ဟုဆိုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေယရႈသည္ လူသားအားလံုး၏ အႀကီးဆံုးေသာအကို elder brother ျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။
  • ကယ္တင္ျခင္း ရရန္အတြက္ သစၥာရွိစြာ အမႈေတာ္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ေမာ္မြန္ထံုးတမ္းအရ ႏွစ္ျခင္းခံရန္လိုအပ္သည္ ဟုဆိုသည္။
က်မ္းစာမ်ား
Joseph Smith ေရးသားေသာ Doctrine and Covenant ႏွင့္ Pearl of Great Price ႏွစ္အုပ္ကို အဓိက က်မ္းစာအုပ္မ်ားအျဖစ္အသံုးျပဳသည္။ ခရစ္ယာန္တို႔အသံုးျပဳေသာ သမၼာက်မ္းစာအုပ္ကိုလည္း တန္ဖိုးထားေလ့လာသည္။ Joseph Smith ၏ တမန္ေတာ္ မိုရိုနီ ထံမွ ဗ်ာဒိတ္ျမင္ ရရွိသည္ဟုဆိုေသာေရႊျပားေပၚ ေရးထားသည့္ ေရွးေခတ္စာမွ ဘာသာျပန္ေသာ The Book of Mormon: Another Testament of Jesus Christ က်မ္းစာအုပ္ကိုလည္း အသံုးျပဳသည္။ ထိုက်မ္းစာအုပ္တြင္ ဘီစီ ၅၉၀ မွ ေအဒီ ၄၂၁ အတြင္း ေယရႈခရစ္ေတာ္ အေမရိကတိုက္ တြင္ေမြးဖြါးၿပီး သြားလာ လႈပ္ရွားခဲ့သည့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို ေရးသားထားသည္။

အေရးႀကီးသည့္ေန႔ရက္မ်ား
    • အီစတာ (ရက္အတိအက် သတ္သတ္မွတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိ)
    • ခရစၥမတ္ – ဒီဇင္ဘာလ ၂၅ ရက္
    • Pioneer Day – July 24 ေမာ္မြန္အသင္းသားမ်ား Salt Lake City သို႔ေရာက္သည့္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္
    • ေမာ္မြန္အသင္းေတာ္တည္ေထာင္သည့္ေန႔  – ဧၿပီလ ၆ ရက္
    • ႏွစ္ျခင္းဆရာ ေယာဟန္ John Smith ထံလာေရာက္လည္ပတ္သည့္ေန႔ – ေမလ ၁၅ ရက္
  • General Conference – first weekends in April and October.

ေသာင္းႏိုး

မွတ္ခ်က္။   ။ Len Woods ေရးသားေသာ Handbook of World Religions (A bible-based review of 50 World faiths) စာအုပ္မွ ကိုးကားတင္ျပထားပါသည္။ ေမာ္မြန္ဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးပိုမို၍ အေသးစိတ္ေလ့လာလိုသူမ်ားေအာက္ပါ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္မ်ားတြင္ ေလ့လာႏိုင္ပါသည္။

http://en.wikipedia.org/wiki/Mormonism
http://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Smith,_Jr.
http://mormon.org/joseph-smith/